Bavo Defurne over ‘Finistère’ van Fritz Peters

DSL – 22/04/2011 – Het Laatste Oordeel

‘Mijn eerste reflex bij een goed boek is altijd: dit wil ik verfilmen. Dat had ik ook meteen bij Finistère van Fritz Peters. ‘You’ll never forget Matthew’ schrijft een recensent, en dat klopt. Het hoofdpersonage blijft zo aan je kleven, dat ik nog altijd kippenvel krijg als ik aan hem denk.’

‘Finistère is de donkere tegenhanger van ‘Nooit gaat dit over’ van André Sollie, het boek waar ik net mijn eerste langspeelfilm rond gemaakt heb. Ook geweldig, maar dat heeft dus al een bypass naar mijn hemel gekregen. Toen ik Peters’ boek onlangs opnieuw vastpakte, dacht ik: “wat een triest liedje.” Zelf ben ik een kind van mijn tijd; daarom wou ik zo graag een optimistische homo-film maken. Maar weet je dat sommige jonge acteurs van hun ouders zelfs in een film, als fictief personage, geen andere jongen mochten kussen? Dus helaas is Finistère ook nu, zestig jaar na datum, nog even actueel. Nog altijd plegen heel veel holebi-pubers zelfmoord. Oké, homo’s kunnen nu wel trouwen als ze dat willen, maar toch, heel wat mensen worstelen nog altijd met hun seksuele identiteit.’

LEVE DE PULP

‘Je mag je geschiedenis niet vergeten, vind ik. Dit was een mijlpaal voor de homobeweging; zonder Finistère was er misschien geen mei ‘68 gekomen, of geen holebi-emancipatie.  En vooral: het zorgde ervoor dat mensen wisten dat zo’n relaties bestonden. Gelukkig was Finistère ‘pulp’ in de positieve zin van het woord. Het werd op pulppapier gedrukt om de prijs te drukken en bereikte daardoor mensen die zich anders nooit konden veroorloven om te lezen. Het haalde 350000 exemplaren, en dat in 1951!’

‘Dat succes lag ook aan de tijdsgeest; WOII had net de hele familiestructuur in Amerika door elkaar geschud. Veel vrouwen hadden vijf jaar alleen thuis gezeten, die wilden niet meer terug aan de haard gaan zitten. Al de klassieke samenlevingsstructuren werden in vraag gesteld, en mensen stonden dus open voor boeken die iets vertelden over andere vormen van liefde. Alleen al het feit dat dit gaat over een jongen met gescheiden ouders is progressief voor die tijd; wij schreven in Vlaanderen in ‘51 niet over zoontjes van gescheiden ouders die het doen met hun turnleraar.’

‘Er zitten ook passages in die nu niemand meer zou durven schrijven. De verhouding tussen Matthew en zijn veel oudere turnleraar zouden we nu pedofilie noemen. Peters maakt daar geen reclame voor, maar hij veroordeelt het ook niet. Hij vertelt het gewoon, zonder meer. Erg verfrissend vind ik dat.’

VERMOORDE ONSCHULD

‘Finistère is, meer nog dan een homoroman, een dramatisch coming of age verhaal over een onschuldig kind dat in de volwassenenwereld geworpen wordt en daar zwaar door ontgoocheld wordt. De jonge Matthew is de speelbal van alle volwassenen om hem heen; allemaal beloven ze hem dingen die ze niet waarmaken. Keer op keer voelt hij zich verraden. Die opeenvolging van beloftes en ontgoochelingen doet hem uiteindelijk de das om.’

‘Zelf was ik een gelukkige puber, het is met mij dan ook beter afgelopen dan met Matthew. Volgens mij is je adolescentie heel koersbepalend voor de rest van je leven: wat je dan meemaakt, die eerste experimenten met liefde en seks, de eerste confrontaties met menselijke (on)trouw, bepaalt voor altijd hoe als volwassene in het leven zal staan. Je bent dan ook het kwetsbaarst, ook al ben je fysiek op je sterkst. In je kindertijd beschermen je ouders je, als volwassene kan je voor jezelf zorgen, maar als puber zit je daar ergens tussenin. Die typische puber-eenzaamheid is volgens mij iets dat elke volwassene herkent, als hij dit leest.’

GOEROE

‘Finistère is gedeeltelijk autobiografisch; Fritz Peters is als kind ook door zijn moeder naar Frankrijk gesleept, waar hij opgroeide in een hippiecommune; een ervaring die hij beschrijft in ‘Boyhood With Gurdjieff.’ Ook hij was biseksueel, en al heeft hij een gezin gesticht, hij is nooit met zijn geaardheid in het reine geraakt. Uiteindelijk is hij, berooid en aan de drank, moederziel alleen gestorven.’

‘Omdat het idee van een film mij niet loslaat, heb ik Peters’ dochter in Canada gecontacteerd. Zij zou het boek doodgraag verfilmd zien, als eerbetoon aan haar vader die zijn struggle verloren heeft. Geen idee of ooit zover komt, want het verhaal speelt in de jaren ’20, dus dat gaat geld kosten… maar als het gebeurt, wil ik het absoluut doen!’

DE AUTEUR: Amerikaans auteur, vooral bekend als geprivilegieerde discipel van de Armeense mysticus Gurdjieff
HET BOEK: een revolutionaire homoroman uit de jaren ’50 of een universeel coming of age verhaal met een intrieste afloop?
VERSCHENEN IN: 1951 – herdrukt in 2006
FRITZ PETERS, Finistère. Little Sister’s Classics – Arsenal Pulp Press, 336 blz.,  10 €

Thomas Mann, James Joyce en Marcel Proust hebben hun plaats in de literaire hemel al veroverd. Elke week vraagt DSL aan een overtuigde lezer wie een plek naast hen verdient. Filmmaker Bavo Defurne maakte na de kortfilmklassiekers “Kampvuur” & “Matroos” recent zijn eerste langspeelfilm “Noordzee, Texas” en is nu volop bezig aan zijn tweede: “Souvenir”.