Lien Van de Kelder over Platform van Michel Houellebecq

DSL – 03/02/2012 – Het Laatste Oordeel

‘Ik weet nog precies wanneer ik Platform heb gelezen; het boek is helemaal vervlochten met de Franse periode van mijn leven. Ik zat in mijn derde jaar rechten en ik had het hier allemaal wel wat gehad; ik wou weg van mijn leven hier. En dus heb ik mijn vast contract bij VRT opgezegd en ben ik gewoon in het onbekende gesprongen; Erasmus was voor mij de poort naar de hemel. Ik dacht: ik laat alles achter en begin gewoon opnieuw in het zuiden van Frankrijk. Ook al wist ik ergens wel dat ik terug moest komen, het was toch een jaar vrijheid.’

‘Net op dat moment leerde ik Els Dottermans kennen; zij vond dat ik Platform van Houellebecq absoluut moest lezen. Ik twijfelde, want ik had Elementaire deeltjes gelezen en ik vond dat niet slecht, maar om nu nog iets van hem te lezen…’

‘Tot ik in Montpellier stond, helemaal alleen, in een boekhandel, met het gevoel dat ik koning van de wereld was. En plots had ik zoiets van: “oké, ik ga dat kopen en lezen. In het Frans. Dat wordt het begin van mijn leven hier.”’

FUCK IT

‘Dat was wel wroeten want Houellebecq schrijft geen evident Frans; maar toen ik eenmaal op dreef was, heeft dat boek mij echt van mijn sokken geblazen. Ik vond mezelf voor ik vertrok echt een beetje een burgertrut. Je kent dat wel: je zit in je eigen stramien, je studeert rechten, je zorgt dat je er elk jaar door bent… met andere woorden: je leeft netjes je voorgeprogrammeerde leven.’

‘Ik had toen vooral het gevoel dat veel jonge mensen slapend door het leven gingen. Sommigen hebben hun hele studententijd hetzelfde lief, meegebracht uit het middelbaar; ze zitten samen op kot, gaan samen naar de les, koken samen, hebben geen hobby’s, nemen alles wat de prof zegt op op een bandje en schrijven dat zo nauwgezet uit dat ze zeker zijn van hun grote onderscheiding. Niet uit passie voor het vak, maar gewoon om maximaal binnen de lijntjes te kleuren. In zo’n omgeving is de gedachte dat je ook gewoon je boeltje kan pakken en naar Thailand gaan om een sekshotel te beginnen, erg verfrissend.’

‘Daarom was Platform voor mij ook zo’n herkenbaar boek: net als het hoofdpersonage, Michel, had ik alle bruggen achter mij opgeblazen en was ik naar het buitenland vertrokken, op zoek naar iets nieuws. Al ging hij nog net iets verder dan ik, met zijn carrière in de seksindustrie. (lacht) Maar dat is ook een gast met een voorspelbaar saai leven die zegt: ‘fuck it.’

EENZAAMHEID

‘Ik had daar ook een Frans lief, David. Niemand van mijn vrienden hier kende hem, en dat was een beetje een vrijgeleide om met die relatie te doen wat ik wou. Dat was een groot experiment dat bij mijn leven daar hoorde; ik heb er nooit één seconde over gedacht om hem ooit mee naar België te brengen. Ik hechtte toen ook veel minder waarde aan duurzame relaties dan nu: alleen het moment telde.’

‘Nochtans heb ik daar in Montpellier wel snel een sociaal netwerk opgebouwd, want ik ben doodsbang voor eenzaamheid, dat is echt een persoonlijke angst van mij. Aan het einde van je leven alleen overblijven, lijkt me het ergste wat er is. En dat is nog zo’n thema dat in heel dit boek bovendrijft: die fundamentele menselijke eenzaamheid, die zo eigen is aan onze maatschappij. Want ook al ben je omringd door veel mensen, uiteindelijk ben je altijd alleen. Dat heb ik ook toen beseft.’

SCHENENSCHOPPERIJ

‘Houellebecq gaat ook tekeer tegen de consumptiemaatschappij, tegen onze manier van leven. Misschien denk ik daarom precies nu weer aan dit boek: The Artists (werktitel), de Canvasreeks die we nu aan het opnemen zijn, gaat ook over een groep jonge kunstenaars die in opstand komen tegen het kapitalisme en de financiële inmenging in de kunstwereld. En over de oppervlakkigheid van dat alles.’

‘Maar of al die maatschappelijke thema’s me bij de eerste lezing zo geraakt hebben, betwijfel ik. Ik denk dat ik vooral van Platform genoten heb omdat het een boek is dat tegen de schenen sjot. Net daarom was het voor mij zo’n eye-opener. Het was tegelijk expliciet en humoristisch, ik vond het echt straf wat die gast allemaal durfde te schrijven.’

‘Ik vind dat iedereen het zou moeten lezen omdat het niet alleen choqueert, maar ook omdat het je over jezelf doet nadenken, omdat het je uit je vaste denkpatroon slaat en je een spiegel voorhoudt.’

VRIJE MENINGSUITING

‘Natuurlijk loopt het slecht af met Michel’s project; de bloedige aanslag van extremisten op zijn seksclub is een van de redenen dat veel mensen het boek visionair vinden, ze lezen er een voorspelling van 9/11 in. Dat is wellicht een brug te ver, maar ik vind het wel straf dat hij dat zo formuleert.’

‘Houellebecq heeft veel mensen tegen de borst gestuit met dit boek, ja. De moslims waren boos, de reisindustrie was boos, het boek is van allerlei literaire lijsten geschrapt… Maar zo’n boek moet kunnen, vind ik. Vrije meningsuiting is één van de basisfundamenten van onze maatschappij; als een boek door te choqueren een debat teweeg kan brengen, dan is het goed voor de maatschappij dat het boek bestaat.’

‘Het heeft in elk geval mijn blik op de wereld veranderd; het heeft me doen beseffen dat er andere meningen zijn dan de mijne, die er ook toe doen, en misschien even juist zijn. Het strakke denkkader waarin ik zat, is door dit boek opengegaan. Het heeft me tegelijkertijd meer durf gegeven om mijn valies te pakken en mijn goesting te doen. Dat kan alleen maar goed zijn.’ 

—

DE AUTEUR: reactionair of provocateur? Of beiden? Haalde zich met zijn anti-islamitische uitspraken in Platform niet alleen de woede van de moslimgemeenschap op de hals, maar ook een rechtszaak. Werd vrijgesproken.
HET BOEK: man probeert tanende touroperator nieuw leven in te blazen door het bedrijf om te vormen tot reisbureau voor georganiseerd sekstoerisme. Meesterwerk of ‘Book of Evil’? Scherpe aanval op de consumptiemaatschappij of visionaire voorspelling van 9/11?
VERSCHENEN IN: 2002 (de originele Franse versie, die 9/11 ‘voorspelde’ verscheen in 2001)
MICHEL HOUELLEBECQ, Platform. Arbeiderspers,  309 blz., 12.50€

 

Thomas Mann, James Joyce en Marcel Proust hebben hun plaats in de literaire hemel al veroverd. Elke week vraagt DSL aan een overtuigde lezer wie een plek naast hen verdient. Actrice Lien Van de Kelder pendelde jarenlang tussen haar rechtenstudie en de sets van Thuis & Zone Stad en maakt dit jaar haar debuut in het Engels in The Artists (werktitel) op Canvas.